مهمترین کارکردهای مجالس عزاداری انتقال مفاهیم بلند فکری ائمه هدی(ع) است، یکی از ابعاد مهم شخصیت حضرت زهرا(س) که توجه کمتری بدان شده است، شخصیت علمی آن بزرگوار است. بی شک حضرت زهرا(س) دارای شخصیت والای علمی بودند و این از خطابه حکیمانه ایشان و سایر احادیثی که از ایشان به دست ما رسیده به خوبی روشن است.
از صدیقه کبری(س) آثار علمی ارزشمند فراوانی بر جای مانده که در اینجا به معرفی شماری از آنها می پردازیم.
1-¬خطبه های حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)
در اینجا به سه خطبه از خطبه های حضرت اشاره¬ ای داشته باشیم.
1-1 خطبه فدکیه:
خطبه فدکیه خطبه ای است که حضرت پس از شهادت رسول اکرم (ص) در مسجد مدینه¬ی منوره، در حضور مهاجرو انصار، به عنوان «استیضاح خلیفه»و انتقاد از نظام حاکم ایراد شده است. فرازهای تابناک این خطبه در سینه ها ضبط شد، در بایگانی تاریخ نقش بست و در سرلوحه¬ی اوراق زرین تاریخ ثبت گردیده است.
جا دارد تمامی کسانی که به دنبال حقیقت هستند این خطبه نورانی را با دقت بخوانند و در فرازهای آن بیندیشند تا بدانند چه ظلم هایی بر اهل بیت (علیهم السلام)وارد شده و چگونه حضرت فاطمه سلام الله علیها به روشن گری در مورد آنها پرداخت.
منابع خطبه فدکیه:
اگر بخواهیم همه ی منابع خطبه ی حضرت زهرا (س) را نقل کنیم در این صفحات نمی گنجد لذا یادآور می شویم که شیخ صدوق فرازهایی از آن را در علل الشرایع، ابن ابی الحدید معتزلی قسمت اعظم آن را در شرح نهج البلاغه و متن کامل آن را علامه مجلسی از بیش از ده طریق در بحار الانوار روایت کرده است.
1-2 خطبه حضرت زهرا(سلام الله علیها) در بستر شهادت:
هنگامی که بیماری حضرت فاطمه شدت یافت، بانوان مدینه متوجه شدند که آخرین شعله های زندگی آن حضرت در حال سوسوکشیدن است، از این رهگذر یکدیگر را خبر دادند و به صورت دسته جمعی به عیادت آن بانوی مظلومه شتافتند. از مشاهده¬ی جسم رنجور و تن مصدوم حضرت به شدت دچار غم و اندوه شدند و سکوت سنگینی بر مجلس حکم فرما شد. یکی از بانوان سکوت را شکست رو به حضرت کرد و از وضع بیماری ایشان سوال پرسید.گویی حضرت منتظر همین یک جمله بود ایشان خطبه¬ای بسیار گیرا ایراد فرمود، از جور هیئت حاکمه، سکوت مهاجر و انصار، سرنوشت شوم خلافت، تعدی متولیان امر به حریم نبوت، غصب خلافت، به انحراف کشیده شدن مسیر امامت و ده ها هشدار های لازم و ضروری را گوشزد نمود.
منابع خطبه ی حضرت زهرا(س) در بستر
متن کامل این خطبه در صدها منبع مورد اعتماد و استناد ثبت شده و شروح بسیار فراوانی برای آن نوشته شده است که به نمونه ای از آنها اشاره می کنیم:
-حماسه¬ای بی نظیر در کنار بستر زهرا(س) ، محمد حسین بروجردی، چ قم، 1370 ش.
3-1 خطبه حضرت زهرا (سلام الله علیها) در پشت در
هنگامی که شیفتگان قدرت و تشنگان حکومت، خانه¬ی وحی را نشانه رفتند، احدی درصدد دفاع از تنها جانشین پیامبر(ص) بر نیامد.
پس از بیعت مردم با ابوبکر، مطلع شدند که زبیر به خانه ی مولای متقیان رفته، با آن حضرت به رایزنی پرداخته است.
ابوبکر به عمر دستور داد که به خانه¬ی حضرت فاطمه (س) برود و افرادی را که در آن خانه بودند را بیرون بیاورد. حضرت فاطمه (س) که غربت و مظلومیت امام زمانش را مشاهده کرد، خود را برای دفاع جانانه از حجت خدا مهیا کرد و خطبه ای کوتاه لکن بسیار با صلابت ایراد نمود لازم به ذکر است که در این خطبه نکات اخلاقی فراوانی وجود دارد.
منابع خطبه پشت در
این خطبه در منابع مختلف آمده که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
-ابوعبدالله، محمد بن محمد بن نعمان، مشهور به “شیخ مفید” متوفای 413 ق.
-ابومنصور، احمدبن علی بن ابی طالب طبرسی، از بزرگان جهان تشیع در قرن ششم.
2- مسند فاطمه (سلام الله علیها)
حضرت فاطمه (س) «محدِّثه»و «محدَّثه»بود.
محدِّثه بود، زیرا احادیث فراوانی از پدر بزرگوارش حدیث کرده است. محدَّثه بود ، زیرا فرشته با وی سخن می گفت.
به جز حضرت فاطمه (س) احدی این سعادت را نداشت که در تمام لحظات و ساعات شبانه روز بدون هیچ محدودیتی بتواند به محضرمقدس رسول اکرم (ص) شرفیاب شده، از آن حضرت حدیث بشنود.
از این رهگذر حضرت فاطمه (س) نسبت به سایر بانوان محدثه احادیث فراوانی از پیامبر اکرم (ص) و حضرت امیر المومنان (ع) روایت کرده است.
کتابنامه مسند فاطمه (سلام الله علیها)
در کتاب های حدیثی فراوانی احادیث نورانی حضرت فاطمه (س) روایت شده، ما در اینجا به تعدادی از کتاب هایی که مستقلا پیرامون احادیث آن حضرت تالیف شده اشاره می کنیم:
- موسوعه کلمات الزهرا(س)، از محمد دشتی، متوفای 1380 ش، چاپ قم، 1416 ق.
- مسند فاطمه الزهرا(س) ، از سید حسین شیخ الاسلامی، چاپ قم، 1419 ق، شامل 496 حدیث
3- صحیفة الزهرا (سلام الله علیها)
بخشی از فرهنگ ماندگار تنها یادگار پیامبر را دعاها و نیایش¬های آن حضرت تشکیل می¬دهد، که به هنگام تهجد و مناجات با خداوند منان بر زبان جاری کرده، در بایگانی حافظه¬ی فرزندانش ثبت شده، بعدها به ارادتمندان، دلباختگان و شیفتگان آثار اهل بیت علیهم السلام منتقل شده است.
کتابنامه¬ی نیایش های حضرت فاطمه (سلام الله علیها)
- ادعیه ی فاطمیه، از محمد دشتی، متوفای 1380 ش، چاپ قم، 1377 ش
- صحیفة الزهراء، از جواد قیّومی، چاپ قم، 1373 ش.
4- حدیث لوح فاطمه (سلا م الله علیها)
روزی جابر بن عبدالله انصاری به محضر حضرت فاطمه (س) مشرف می شود ، در دست آن حضرت لوح سبز رنگی را مشاهده می کند که در آن مطالبی با نور نوشته شده است.
در مورد این لوح از آن حضرت می پرسد، حضرت می فرماید:
این لوحی است که آن را خداوند منان به رسول عالمیان اعطاء فرموده، در این لوح نام پدرم، شوهرم، دو فرزندم و دیگر اوصیاء از تبار من ثبت شده است، پدرم آن را به من اهداء فرمود.
آنگاه جابر اجازه می گیرد و متن آنها را رو نویسی می کند.
روزی امام باقر(ع) برای مشاهده ی دست نوشته¬ی جابر به منزل ایشان تشریف فرما شده، متن آن را از حفظ می¬خواند و جابر با دست نوشته-ی خود مطابقت می¬کند، حتی یک نفر نیز اختلاف نداشته است.
محدثان بزرگ شیعه متن آن را به واسط¬ی امام باقر و امام صادق علیهما السلام و جابر بن عبدالله از حضرت فاطمه (س) روایت کرده اند.
گذشته از منابع حدیثی ، آثار مستقلی نیز پیرامون حدیث لوح تدوین شده که از آن جمله :
-حدیث لوح، ازعلی لبّاف، چاپ تهران، 1375 ش.
5- دیگر آثار ماندگار حضرت فاطمه (سلام الله علیها)
از صدیقه طاهره حضرت فاطمه (س) آثار ماندگار فراوانی بر جای مانده که از آن جمله :
حدیث کساء، مصحف فاطمه (س)، اشعار نغز و پر مغز، أحراز، أذکار، وصایا، مناجات ها، وقفنامه ها، احتجاج ها و…
منبع:
کتاب درسنامه فاطمی، گروه پژوهش سفیران فاطمی و سایت اینترنتی
برای تحقیق بیشتر:
1-فاطمه الزهرا من المهد الی اللّحد، آیه الله سید محمد کاظم قزوینی
2-مسند فاطمه الزهرا، سید حسین شیخ الاسلامی
3-کتابنامه ی آثار ماندگار پیامبر ، علی اکبر مهدی پور
می توان مراجعه نمود.
